Dómur héraðsdóms norðurlands eystra í máli nr E - 168/2011

D Ó M U R
16. ágúst 2012

Mál nr. E-168/2011:
Stefnandi: Soffía Anna Steinarsdóttir
(Jón Sigurðsson hrl.)

Stefndi: Dvalarheimili aldraðra Húsavík
(Hilmar Gunnlaugsson hrl.)

Dómari: Erlingur Sigtryggsson héraðsdómari

D Ó M U R
Héraðsdóms Norðurlands eystra fimmtudaginn 16. ágúst 2012 í máli nr. E-168/2011:
Soffía Anna Steinarsdóttir
(Jón Sigurðsson hrl.)
gegn
Dvalarheimili aldraðra Húsavík
(Hilmar Gunnlaugsson hrl.)

Mál þetta var dómtekið 30. mars sl., en endurupptekið og dómtekið á ný þann 21. júní sl. Það var höfðað 2. september 2011. Gagnsök var höfðuð þann 27. október 2011, en felld niður um annað en málskostnað þann 24. nóvember 2011.
Stefnandi er Soffía Anna Steinarsdóttir, Hrísmóum 11, Garðabæ. Stefnda er Dvalar¬heimili aldraðra Húsavík, Vallholtsvegi 15, Húsavík.
Stefnandi krefst þess að stefnda verði dæmt til að greiða sér 24.533.972 krónur, auk dráttarvaxta samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 af þeirri fjárhæð frá 16. apríl 2011 til greiðsludags. Þá er krafist málskostnaðar að skaðlausu.
Stefnda krefst sýknu af kröfum stefnanda og málskostnaðar. Þá krefst stefnda máls¬kostnaðar í gagnsök. Krefst stefnandi þess að hann falli niður.

I.
Stefnandi er hjúkrunarfræðingur að mennt. Hún var ráðin framkvæmdastjóri stefnda árið 2002. Í september 2004 óskaði hún bréflega eftir endurskoðun á starfs-samningi, sem yrði miðuð við 1. júní 2004. Tók hún fram að þegar hún hefði verið ráðin í öndverðu hefði verið ljóst að ekki væri verið að ráða hjúkrunarfræðing, en hún hefði tekið að sér að sinna þeim hjúkrunarþætti sem Heilbrigðisstofnun Þingeyinga hefði sinnt fram að því. Sá þáttur hefði aukist með tilkomu fjögurra hjúkrunarrýma og tæki nú meiri tíma en áður, auk þess sem honum fylgdi aukin skráningarvinna. Lét hún meðal annars í ljós ósk um að föst mánaðarleg yfirvinna yrði sett inn og gat þess að töluvert væri um útköll utan dagvinnutíma. Lét hún fylgja lista yfir útköll frá janúar 2003 til ágúst 2004, sundurliðað eftir mánuðum, sem hljóðaði um samtals 432 símtöl og 136 útköll utan dagvinnutíma.
Nýr samningur stefnanda og stjórnar stefnda er dagsettur 1. júní 2004. Þar kemur fram í 1. grein að stefnandi sé framkvæmdastjóri stefnda. Starfs- og ábyrgðarsviði framkvæmdastjóra er þannig lýst í 2. gr., að hann stjórni daglegum rekstri og skuli í þeim efnum fara eftir stefnu og fyrirmælum stjórnar og bera ábyrgð gagnvart henni, sé skylt að hlíta öllum fyrirmælum hennar og að ráða ráðum sínum við hana um allar meiriháttar ákvarðanir. Skuli hann skipuleggja starfsemi stefnda á öllu starfssvæði þess með það fyrir augum að reksturinn verði sem hagkvæmastur. Framkvæmdastjóri ráði fólk til starfa, en skuli hafa samráð við stjórn um ráðningu starfsmanna í stjórn-unarstörf. Hann segi starfsfólki upp og hafi umsjón með launamálum, skipuleggi og stjórni allri þjónustustarfsemi á vegum stefnda.
Þá kemur fram í þessari grein auk annars að framkvæmdastjóri leggi fyrir stjórn rökstuddar tillögur að fjárhagsáætlun, sem skuli vera í samræmi við samþykktir og fram¬kvæmdaáætlun.
Þá segir að framkvæmdastjóri skuli gæta hagsmuna stefnda í hvívetna og sé sjálf-kjörinn málsvari stefnda, án þess að sérstakt umboð þurfi. Hann skuli stunda störf af trú¬mennsku og hagsýni. Honum sé ekki heimilt að reka fyrirtæki fyrir sjálfan sig eða neina aðra atvinnugrein samhliða starfi sínu, nema með heimild stjórnar. Hann megi engin laun eða önnur hlunnindi taka sjálfum sér til handa nema eftir þessum samningi.
Í 3. gr. segir síðan að fastur vinnutími sé ekki skilgreindur, en miðist við að fram-kvæmda¬stjóri sinni því hlutverki sem í starfinu felist á sem bestan hátt.
Í 4. gr. er að finna ákvæði um föst mánaðarlaun, sem skuli fylgja breytingum á launum samkvæmt kjarasamningi Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og fjármála-ráðherra, eins og hann sé á hverjum tíma. Kemur einnig fram að um orlof og önnur al-menn réttindi fari eftir sama samningi.
Annar hjúkrunarfræðingur, Helena Jónsdóttir, mun hafa byrjað störf hjá stefnda árið 2007. Í málinu liggur frammi samningur hennar og stefnda, ásamt starfslýsingu, með gildistíma frá 1. desember 2008, þar sem fram kemur að hún sé hjúkrunarstjóri í Hvammi, heimili aldraðra.
Fram kemur í tveimur fundargerðum stefnda í desember 2009 að bakvaktir hjúkrunar¬fræð¬inga hafi verið til skoðunar, en það ekki reifað nánar. Segir í hinni síðari um laun framkvæmdastjóra/hjúkrunarfræðinga vegna bakvakta að ákveðið hafi verið að formaður stjórnar færi yfir þessi mál með framkvæmdastjóra.
Þann 1. janúar 2011 sendi stefnandi stjórnarformanni stefnda tölvubréf, þar sem hún upplýsti að stefnandi og Helena hefðu haft samband við stéttarfélag sitt til að fá álit á því hvernig staðið væri að greiðslum til hjúkrunarfræðinga Hvamms fyrir bak-vaktir og útköll. Væri skýlaust brot á kjarasamningum að greiða ekki fyrir bakvaktir og útköll. Hjá hvorugri hefðu bakvaktir verið skilgreindar eða settar í samninga. Þær hefðu samt sem áður sinnt þeim án þess að fá greitt nema að hluta. Hefði stefnandi barist fyrir því síðastliðin ár að þær fengju greitt. Hún hefði látlaust verið á vöktum, allan sólarhringinn árið um kring, frá 1. ágúst 2002 fram á mitt ár 2008, að örfáum vikum í leyfum undanskildum. Eftir að Helena hefði komið hefðu þær skipt vöktunum með sér og Helena fengið greitt fyrir útköll, svo og stefnandi fyrir útköll í næstliðnu sumarleyfi Helenu. Hún hefði ítrekað tekið þetta upp á stjórnarfundum, en alltaf verið vísað frá. Frá og með 1. janúar 2011 séu hjúkrunarrými orðin 22 og ekki lengur stætt á að hafa ekki bakvaktir á stofnuninni. Boðaði stefnandi að málið yrði sett á dagskrá næsta stjórnarfundar. Samkvæmt fundargerð segir um þann dagskrárlið: „Lagt fram til kynningar. Frestað til næsta fundar.“ Mun þarna hafa verið um að ræða útreikning stefnanda, sem gerði ráð fyrir tæpum 10 milljóna króna kostnaði í eitt ár vegna bakvakta við stofnunina. Á næsta fundi, 2. febrúar 2011, var bókað að stjórn hafnaði tillögum að bakvöktum hjúkrunarfræðinga, sem lagðar hefðu verið fram á síðasta fundi og framkvæmdastjóra væri falið að koma með tillögur að breytingum. Átti stefnandi í framhaldinu samskipti við Heilbrigðisstofnun Þingeyinga. Stefnandi sendi síðan stjórnarmönnum stefnda tölvubréf þann 12. mars 2011 og kvaðst, í framhaldi af því að forsvarsmenn Heilbrigðisstofnunarinnar hefðu boðist til að sinna nætur¬út¬köll¬um í Hvammi fyrir tvær milljónir króna á ári, hafa talað við Helenu og hún lagt til að hjúkrunarfræðingum í Hvammi yrði boðið að taka þetta að sér fyrir sömu fjárhæð. Kvaðst stefnandi telja þetta góða lausn og óska eftir því við stjórn að hún tæki afstöðu til þessarar hugmyndar.
Hinn 16. mars 2011 ritaði Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga stefnda bréf og krafði stefnda f.h. stefnanda um 32.639.143 krónur fyrir bakvaktir næstliðin fjögur ár og dráttarvexti að auki, samtals 55.771.820 krónur. Leitaði stefnda til lögmanns og ritaði hann bréf þar sem kröfunni var hafnað.
Stefnanda var sagt upp störfum 30. mars 2011. Ágreiningur um lögmæti upp-sagnar¬innar og starfslok leystist með samkomulagi um önnur atriði en greiðslur fyrir bakvaktir, sem deilt er um í þessu máli.

II.
Stefnandi byggir á því að hún eigi samningsbundna kröfu á hendur stefnda um greiðslu fyrir bakvaktir sem hún hafi sinnt í starfi sínu hjá stefnda. Hafi verið um bakvaktir að ræða þegar stefnandi hafi ekki verið við störf hjá stefnda, en reiðubúin að sinna útkalli. Séu bakvaktakröfur stefnanda í samræmi við ákvæði kjarasamnings sem stefnandi hafi fallið undir, sbr. gr. 2.5.1., 1.6.2. og 2.5.4. í kjarasamningi Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og íslenska ríkisins. Ákvæði kjarasamnings feli í sér lágmarkskjör, sem vinnuveitanda beri að virða. Geti stefnda ekki vikið sér undan skyldu til að efna samningsbundin kjör sem stefnanda beri að fá greitt til samræmis við, enda hafi stefnda í engu efnt skyldu til greiðslna fyrir bakvaktir. Hafi stefnandi sinnt slíkum vöktum á því tímabili sem dómkrafa nái til. Hafi verið hjúkrunarrými á dvalarheimili stefnda frá árinu 2004. Hafi því m.a. verið verkefni stefnda að sinna þjónustu við vistmenn, sem hafi krafist þess að hjúkrunarfræðingur væri á vakt allan sólarhringinn. Hafi stefnandi því orðið að vera á bakvakt fyrir utan hefðbundinn vinnutíma, reiðubúin að vera kölluð út til starfa ef á hjúkrunarfræðingi þyrfti að halda. Hafi stefnda verið þetta ljóst. Þar sem stefnandi hafi einnig gegnt störfum hjúkr¬unar-fræðings, hafi verið um það samið, sbr. ákvæði ráðningarsamnings, að um laun hennar og réttindi skyldi fara eftir kjarasamningi Fíh og ríkisins. Stefnandi hafi ítrekað kröfur um bakvaktir margoft við stjórn stefnda, en án þess að niðurstaða fengist fyrr en í febrúar 2011. Krafan hafi m.a. verið til umfjöllunar á fundi stjórnar stefnda 10. nóvember 2009, þar sem hafi komið fram að málið yrði skoðað. Einnig hafi það verið á dagskrá 9. desember 2009, þar sem hafi verið ákveðið að formaður stjórnar færi yfir málið með framkvæmdastjóranum.
Stefnandi kveðst vísa því á bug, sem haldið hafi verið fram af hálfu stefnda, að stefn¬andi hafi samið um hámarksgreiðslu launa og að launafjárhæð hafi falið í sér bak-vaktargreiðslu. Kveðst hún benda á að umsamin laun hafi tekið mið af því að hún gegndi störfum framkvæmdastjóra, sem almennt séð hljóti vegna stöðu og ábyrgðar að vera hærri en laun undirmanna á sama vinnustað. Þá hafi verið gert ráð fyrir því í ráðn-ingar¬samningi að réttindi hennar færu eftir tilvísuðum kjarasamningi. Til þess verði einnig að líta í þessu sambandi að stefnandi hafi unnið á löngum köflum yfir 18 tíma sólarhrings. Hafi hún eðli máls samkvæmt verið bundin við viðveru í sveitar¬félaginu meðan á bakvöktum stóð. Sé allsendis óeðlilegt að líta svo á að stefnanda hafi ekki borið að greiða fyrir þá bakvaktartíma, enda hafi stefnandi verið til taks á sömu tímum ef útkall kæmi. Staðhæfingar stefnda varðandi umsamdar greiðslur séu ósann¬aðar, en álíta verði að sönnunarbyrði þar að lútandi hvílí á stefnda, enda verði að hafa í huga að um vinnuveitanda sé að ræða, sem hafi yfirburðastöðu gagnvart stefnanda sem launþega við samningsgerð. Hafi stefnda verið í lófa lagið að ganga frá ákvæði í samn-ingi til samræmis við það sem hann hafi síðar haldið fram. Það hafi hann hins vegar ekki gert. Allan vafa um efni ráðningarsamnings að þessu leyti beri að túlka stefn¬anda í hag samkvæmt viðurkenndum sjónarmiðum í vinnurétti. Þá athugist að framangreindar fullyrðingar stefnda séu beinlínis í andstöðu við það að sumarið 2010 hafi stefnda greitt stefnanda fyrir útköll utan hefðbundins vinnutíma, þ.e. greitt henni laun umfram hina reglubundnu fjárhæð. Hafi þær greiðslur fyrir útköll tekið mið af ákvæðum kjarasamnings. Telja verði að þessar greiðslur hafi falið í sér viðurkenningu stefnda á því að sú launafjárhæð sem sé tilgreind í ráðningarsamningi sé ekki há¬marks¬fjárhæð launa, heldur hafi þau getað verið breytileg eftir vinnuskyldu og greiðslum sem færu eftir einstökum ákvæðum kjarasamnings.
Stefnandi tekur fram að það athugist einnig að stjórn stefnda hafi að því er virðist ekki hreyft athugsemdum við það vakta- og vinnufyrirkomulag sem hafi tíðkast á stofn¬uninni meðan stefnandi hafi starfað þar og m.a. hafi engar athugasemdir verið gerðar við það að stefnandi sinnti bakvöktum, enda hafi slíkt vart verið stjórninni unnt, þar sem skylda hafi hvílt á henni að halda úti þjónustu hjúkrunarfræðings allan sólarhringinn vegna þeirra hjúkrunarrýma sem á staðnum hafi verið. Deila aðila snúist því ekki um það hvort stefnandi hafi sinnt bakvöktum, heldur einungis því hvort stefnda hafi borið að greiða fyrir þær bakvaktir sem stefnda hafi sinnt. Þá kveðst stefn-andi byggja á því að greiðslur fyrir bakvaktir og aðrar greiðslur samkvæmt kjara¬samn-ingi til annars hjúkrunarfræðings í starfi hjá stefnda feli í sér viðurkenningu stefnanda á því að hjúkrunarfræðingum á vinnustaðnum, og þar með stefnanda, hafi borið að fá greiðslur fyrir þær bakvaktir sem þær hafi sinnt, enda hafi stefnandi og hinn hjúkrun¬ar-fræðingurinn skipt með sér bakvöktum.
Þá kveðst stefnandi byggja kröfur sínar á því að stefnda hafi, með því að greiða stefn¬anda ekki laun fyrir bakvaktir en greiða á sama tíma hinum hjúkrunarfræðingnum á vinnu¬staðnum fyrir slíkar vaktir, beitt ólögmætri mismunun gagnvart stefnanda og fari hún gegn jafnræðisreglu 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Sé ekki vafi á að þau lög nái til stefnda, sem sé félag eða stofnun í eigu nokkurra sveitarfélaga og þar með beri stefnda að gæta þeirra laga að þessu leyti, sbr. til hliðsjónar 1. gr. laga nr. 37/1993. Því til stuðnings megi einnig vísa til þess að stefnandi hafi fallið undir kjarasamning hjúkrunarfræðinga sem starfi hjá íslenska ríkinu.
Stefnandi vísar til stuðnings útreikningi dómkröfunnar til sundurliðaðs út¬reiknings Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, sem liggur frammi í málinu. Sé hann í samræmi við ákvæði í gr. 1.6.2, 2.5.1 og 2.5.4 í kjarasamningi sem hún hafi fallið undir. Sé um að ræða kröfu vegna bakvaktaálags, orlofs og bakvaktafrís, svo sem nánar sé sundurliðað í útreikningnum. Tímabil bakvakta miðist við einn mánuð í senn og gjalddagi sé síðasti dagur sama mánaðar. Miðist dómkrafan við tímabilið frá 30. september 2007 til febrúar 2011, þegar stefnandi hafi sinnt síðustu bakvöktum fyrir starfslok hjá stefnda. Þá vísist enn fremur til stuðnings útreikningi til vinnuskýrslna stefnanda, þar sem hún hafi skráð niður bakvaktir sínar á umræddu tímabili.
Auk framangreinds vísar stefnandi til almennra reglna samninga-, kröfu- og vinnu-réttar, stjórnslýslulaga nr. 37/1993 og almennra sjónarmiða og reglna í stjórn¬sýslu- og sveitarstjórnarrétti. Þá vísar hún til kjarasamnings Félags íslenskra hjúkr¬unar¬fræðinga við fjármálaráðherra f.h. íslenska ríkisins, frá árinu 2005, með síðari breyt¬ingum. Dráttarvaxtakröfu sína miðar hún við það að 16. apríl 2011 hafi verið liðinn mánuður frá því að hún hafi sannanlega krafið stefnda um greiðslu og lagt fram nauð¬synlegar upplýsingar til að meta kröfuna, sbr. ákvæði 1. mgr. 6. gr. og 3. mgr. 5. gr. og 9. gr. laga nr. 38/2001.

III.
Stefnda tekur fram um málavexti að stefnandi hafi verið ráðin framkvæmdastjóri árið 2002 og hafi þá verið nokkur umræða um há laun hennar, en röksemdir fyrir þeim hafi verið að þar sem hún væri hjúkrunarfræðingur hafi verið samið við hana um að sinna ákveðnum störfum sem slík og að þau rúmuðust í starfslýsingu hennar og laun-um. Stefnandi hafi alla tíð haft mikinn metnað fyrir uppbyggingu á starfsemi stefnda, en ekki gætt þess að tryggja samfellu í uppbyggingu á starfsemi og þjónustuframboði stefnda og tekjum stofnunarinnar. Samhliða þessari uppbyggingu hafi hún óskað eftir endur¬skoðun á kjörum sínum, enda hafi verið rætt um slíka endurskoðun í upphafi. Niðurstaðan hafi birst í ráðningarsamningnum frá 2004, sem sé óumdeilt að hafi gilt út ráðningar¬samband aðila. Í þeim viðræðum hafi stefnandi óskað eftir aukagreiðslum umfram heildarlaun og þar á meðal fyrir bakvaktir, en stjórnin hafi hafnað því. Hafi sérstakt ákvæði verið sett í kjarasamninginn af þeim sökum, um að ekki kæmi til annarra greiðslna en umsamdra heildarlauna. Vera megi að stefnandi hafi verið ósátt við þau málalok, en hún hafi virt þau í áætlunum og launaútreikningum. Kveðst stefnda byggja á því að alþekkt sé að framkvæmdastjóri stofnunar eða fyrirtækis sé jafnan á föstum mánaðarlaunum, óháð vinnuframlagi, þótt skilgreint sé lágmarks vinnu¬framlag, nema um annað sé sérstaklega samið. Framkvæmdastjóri sé jafnan i þeirri stöðu að hafa endalaus verkefni og geta þannig skammtað sér laun, væri annað fyrirkomulag við lýði.
Stefnda kveðst mótmæla því að samkvæmt ráðningarsamningi aðila skyldi um rétt¬indi stefnanda farið eftir kjarasamningi Félags íslenskra hjúkurunarfræðinga og fjár-málaráðherra f.h. ríkisins. Tilvísun í ráðningarsamningi til þess kjarasamnings verði ekki túlkuð víðtækari en þar greini. Séu þar tilgreind tvö atriði, í fyrsta lagi að föst mánaðarlaun skyldu fylgja hlutfallslega breytingum á launum samkvæmt kjara¬samn-ingn¬um og um orlof og önnur almenn réttindi skyldi farið eftir kjarasamningnum, utan þess að stefnanda hafi verið tryggður réttur til 10 daga vetrarorlofs.
Stefnandi hafi tekið málið upp á stjórnarfundi árið 2009 og hafi formanni stjórnar verið falið að ræða við hana. Niðurstaðan hafi verið að ekki hafi verið orðið við kröfum hennar. Þá hafi, eins og áður, verið lagt til að hún yki samstarf við Heilbrigðis¬stofnun Þingeyinga, til að leysa álag á starfsmenn stefnda. Hafi stefnandi brugðist illa við slíkum hugmyndum og hafi málið fjarað út. Tekur stefnda fram að rekstur sinn hafi verið erfiður á þessum tíma og fjárhagsstaðan slæm. Stefnandi hafi borið ábyrgð á áætl¬anagerð og lagt áætlanir fyrir stjórnina til samþykktar. Í þeim hafi ekki verið gert ráð fyrir þeim kostnaði sem stefnandi höfði þetta mál út af, en um verulegar fjárhæðir sé að ræða, hvort sem þær séu settar í samhengi við heildarveltu stefnda á ári eða ekki.
Með ráðningu hjúkrunarfræðings til stefnda árið 2007 hafi verið mætt aukinni þörf á starfskröftum með þá fagmenntun. Hafi það verið stefnandi sem fram¬kvæmda¬stjóri sem hafi stjórnað því hvort og í hve miklum mæli sá starfsmaður sinnti bak¬vökt¬um. Ítrekað hafi verið óskað eftir því að stefnandi hefði samstarf við Heil¬brigðis¬stofn¬un Þingeyinga um þessi atriði og önnur sem hefðu getað minnkað kostnað stefnda og nýtt aðstöðu sem hafi verið til staðar hjá Heilbrigðisstofnun Þingeyinga.
Stefnda tekur fram að greiðslur vegna bakvakta sumarið 2010 til stefnanda hafi verið í samræmi við sérstaka ákvörðun stjórnar um það vegna sumarleyfis annars hjúkr-unar¬fræðings. Stefnandi hafi sjálf annast útreikning launa hjá stofnuninni.
Stefnandi hafi kynnt fyrir stjórninni tillögur um það í ársbyrjun 2011 að greiddar yrðu 10 milljónir króna á ári fyrir bakvaktir við stofnunina og að hún sæi sjálf um a.m.k. hluta þeirra. Hafi henni þá verið falið að afla tilboðs frá Heilbrigðisstofnun Þingeyinga um þessar bakvaktir. Það hafi borist og hljóðað um 2 milljónir króna á ári. Stjórn hafi í fyrstu talið að það væri vegna allra bakvakta, en síðar áttað sig á því að aðeins hefði verið boðið í næturvaktir, að beiðni stefnanda.
Eftir starfslok stefnanda hafi verið gerður samningur við Heilbrigðisstofnun Þing-eyinga um framkvæmdastjórn og fleira, í stað þess að ráða nýjan framkvæmdastjóra í stað stefnanda. Áður hefði stefnandi fengið tilboð þaðan í bakvaktir, eftir að stjórn hefði krafist þess. Sá samningur sem nú sé í gildi hljóði um að greiddar séu 600.000 krónur á mánuði fyrir aðkeypta þjónustu framkvæmdastjórnar og aukna bók¬halds-vinnu, miðað við þá sem stefnandi hafi innt af hendi.

IV.
Stefnda kveðst byggja á því að stefnandi eigi enga kröfu á hendur sér, enda hafi laun verið gerð upp að fullu við starfslok. Sé byggt á ráðningarsamningi aðila, þar sem hafi verið samið um fastlaunakerfi og tekið fram að fastur vinnutími væri ekki skil-greindur, en miðaðist við að framkvæmdastjóri sinnti því hlutverki sem í starfinu fælist á sem bestan hátt. Ákvæði um að framkvæmdastjórinn mætti engin laun eða hlunnindi taka sjálfum sér til handa nema eftir samningnum taki öll tvímæli af um það að stefnandi hafi ekki verið í stöðu til að skammta sjálfri sér aukatekjur. Sé byggt á meginreglum um skuldbindingargildi samninga.
Stefnda kveðst mótmæla því að leggja beri kjarasamning til grundvallar með þeim hætti sem stefnandi geri. Tilvisun kjarasamnings til ráðningarsamnings takmarkist við þau atriði sem þar séu tilgreind. Sé því sérstaklega mótmælt að komast eigi að gagn-stæðri niðurstöðu við eðlilega túlkun ráðningarsamnings, með tilvísun til kjara¬samn-ingsins, enda hafi stefnandi notið kjara sem hafi verið miklum mun betri en lág¬marks-kjör fyrir hjúkrunarfræðing á þessu svæði.
Stefnda kveður sér ómögulegt að fullyrða hvort og í hvaða mæli stefnandi hafi sinnt bakvöktum, þar sem hún hafi ekki hlutast til um að halda skráningu slíkra fram-laga til haga með eðlilegum hætti. Sé því mótmælt sem ósönnuðu að hún hafi innt slík störf af hendi, sem og staðhæfingu stefnanda um að ekki sé ágreiningur um þetta atriði. Hefði verið eðlilegt að stefnandi hlutaðist til um að stjórnarformaður hverju sinni áritaði slíkar skýrslur, jafnvel þótt ágreiningur væri um greiðsluskyldu, til að fá sönnun á umfangi slíkrar vinnu. Sé krafa stefnanda að þessu leyti ósönnuð og van¬reifuð. Beri þegar af þeirri ástæðu að fallast á sýknukröfu stefnda. Sé byggt á því að í ljósi hlutverks stefnanda sem æðsta starfsmanns stefnda, er hafi borið ábyrgð á dag¬legum rekstri, skipulagningu starfseminnar og yfirumsjón starfsmannamála, hafi það staðið stefnanda miklu nær en stjórnarmönnum stefnda að tryggja tilvist sannanlegra sam-tímagagna um meintar bakvaktir og útköll, sérstkalega þar sem stefnanda hafi ver¬ið ljóst eða mátt vera ljóst að af hálfu stjórnarmanna stefnda hafi ekki verið talið að hún ætti rétt á þessum greiðslum. Því verði stefnandi að bera hallann af skorti á sönn¬un fyrir þessum bakvöktum.
Stefnda tekur fram að það liggi fyrir að hjúkrunarfræðingur hafi verið ráðinn árið 2007 og sé byggt á því að sá starfsmaður hafi sinnt þeim bakvöktum sem hafi þurft að sinna. Þá kveðst stefnda byggja á því sú sértæka og afmarkaða ákvörðun stjórnar að greiða stefnanda fyrir bakvaktir sumarið 2010 í sumarleyfi þess hjúkrunarfræðings sem hafi sinnt þeim ella, geti engan veginn falið í sér viðurkenningu á frekari greiðslu-skyldu. Þvert á móti beri að líta á það sem staðfestingu þess að báðir aðilar hafi gert sér grein fyrir því á þessum tíma að slík greiðsla yrði ekki innt af hendi á grundvelli ráðningarsamnings, heldur hafi sérstaka ákvörðun þurft til þess.
Þá segir stefnda liggja fyrir að stefnandi hafi sjálf upplýst stjórn stefnda um það í tölvubréfi í janúar 2011, þegar þetta mál hafi fyrst verið til skoðunar í þeirri stjórn, að ekki væri til sérstök starfslýsing fyrir stefnanda, önnur en ráðningarsamningurinn, þar sem stjórn hefði hafnað því á sínum tíma að hafa hjúkrunarþáttinn inni. Sé byggt á því að þetta bréf sé sönnun þess að stefnanda hafi það verið mæta vel ljóst að stjórn stefnda hefði ekki talið stofnuninni skylt að greiða fyrir annað en samið hefði verið um og að hún hefði engar heimildir til þess að taka sér laun fyrir meira.
Stefnandi hafi sjálf annast launaútreikning stefnda eða borið ábyrgð á því hvernig slíkum útreikningi hefði verið háttað. Sé byggt á því að ástæða þess að hún hafi ekki reiknað sér bakvaktir í samræmi við þá kröfu sem þetta mál snúist um, hafi verið sú að stefnandi hafi gert sér grein fyrir því að þar með væri hún að taka sér laun umfram það sem hefði verið samið um.
Þá kveðst stefnda byggja á því, ef fallist verði á það að stefnandi hafi átt rétt til greiðslna fyrir bakvaktir, að slík krafa sé fallin niður fyrir tómlæti. Gildi þessi máls-ástæða sjálfstætt fyrir hvert ár um sig og hvern mánuð um sig. Krafa hafi fyrst borist frá stéttarfélagi stefnanda í ársbyrjun 2011 og þá hefði stefnandi hvorki hreyft við henni í tengslum við áætlanagerð eða ársreikningagerð vegna áranna frá 2007-2010 og áætlanagerð vegna ársins 2011. Verði að gera þá kröfu til stefnanda, að hún hefði átt að koma kröfu sinni á framfæri í hverjum mánuði, teldi hún laun vangoldin. Það hafi ekki verið gert, enda sé á því byggt að stefnandi hafi eins og stefnda talið slíkt óheim¬ilt og andstætt ráðningarsamningi aðila.
Ef talið verði að stefnandi eigi rétt til greiðslu vegna bakvakta á grundvelli ráðn-ingar¬samnings og kjarasamnings, sé byggt á því að stefnda eigi bótakröfu á stefnanda sem nemi þeirri fjárhæð og að hún geti komið til skuldajöfnuðar. Sé hér átt við það að stefnandi hafi haft ríka skyldu til að leita hagkvæmra lausna. Þrátt fyrir það hafi stefn-andi ekki sinnt ítrekuðum beiðnum um að hún leitaði eftir samstarfi við Heil¬brigðis-stofnun Þingeyinga og ákveðið, sé miðað við málatilbúnað hennar, frekar að úthluta sjálfri sér launuðum bakvöktum, án sérstakrar uppáskriftar og í andstöðu við fjárhags-áætlanir, sem hún hafi sjálf unnið og kynnt fyrir stjórn. Hún hafi sem framkvæmda-stjóri borið ábyrgð á daglegum rekstri og það sé í hróplegri mótsögn við slíka ábyrgð og ákvæði ráðningarsamnings hennar, að hún hafi með lögmætum hætti getað stofnað til skuldbindinga sem ekki hafi verið gert ráð fyrir í fjárhagsáætlun stjórnar og að það hafi verið í hennar eigin þágu. Sérstaklega sé ámælisvert að stefnandi hafi gert stjórn tilboð upp á 10 milljónir króna í bakvaktir og ekki kannað að eigin frumkvæði hver yrði kostnaður við að leysa mál með öðrum hætti.
Þá kveðst stefnda byggja á því að verði talið að túlka beri ráðningarsamning aðila svo að stefnandi hafi átt rétt til sérstakra bakvaktagreiðslna, þá beri að víkja þeim hluta samningsins til hliðar með vísan til 36. gr. samningalaga nr. 7/1936. Verði að telja það ósanngjarnt að gera stefnda það að sitja uppi með kostnað upp á tugi milljóna króna, þegar óumdeilt sé að stefndi hafi enga skyldu talið hvíla á sér til að greiða slíkan kostnað. Verði að hafa í huga stöðu aðila, en sé ráðningarsamningur þeirra túlk¬aður með þessum hætti, hafi stefnandi getað skammtað sér tekjur án þess að sinna samningsbundinni skyldu sinni til að leita hagstæðustu lausna.
Stefnda kveðst hafna því alfarið að fyrirkomulag á greiðslu bakvakta annarra starfsmanna, sem ákveðið hafi verið af hálfu stefnanda sem framkvæmdastjóri stefnda, geti með nokkrum hætti leitt til þess að talið verði að það hafi falið í sér brot á jafn-ræðisreglu stjórnsýslulaga gagnvart stefnanda. Sé vísað til þess að um fast¬launa¬samn-ing hafi verið að ræða og að verulegur launamunur hafi verið á stefnanda og öðrum starfs¬mönnum stofnunarinnar.


V.
Stefnandi gaf aðilaskýrslu fyrir dómi, svo og Hólmfríður Soffía Helgadóttir, stjórn¬ar¬formaður stefnda og Jón Helgi Björnsson, framkvæmdastjóri stefnda.
Þá gáfu vitnaskýrslur Helga Kristbjörg Sigurbjörnsdóttir snyrtifræðingur, Cecilie Björg Hjelvik Björgvinsdóttir, sviðstjóri kjara- og réttindasviðs Félags íslenskra hjúkr-unar¬fræðinga, Helena Jónsdóttir, hjúkrunarfræðingur, Pétur Helgi Pétursson, um¬sjón¬ar-maður fasteigna og tækja hjá stefnda, Guðrún María Valgeirsdóttir, sveitarstjóri, Bergur Elías Ágústsson, bæjarstjóri, Áslaug Halldórsdóttir, hjúkrunarfræðingur, Tryggvi Jóhannsson og Steinþór Heiðarsson.
Stefnandi kvaðst hafa verið ráðin sem framkvæmdastjóri til að stjórna daglegum rekstri, en verið ráðin vegna þess að hún var hjúkrunarfræðingur. Störf sín hefðu einnig falist í að sinna vistmönnum, sem hefðu verið 46. Starfsmenn hefðu verið um 40. Hjúkrunarrými hefðu fyrst komið árið 2004. Þar með hefði hjúkrunarþjónusta þurft að vera allan sólarhringinn og þar með bakvakt. Á þessum tíma hefði hún ein sinnt bakvöktum. Hefði hún því alltaf þurft að vera reiðubúin að sinna útköllum eða fá einhvern fyrir sig ella. Hún hefði reynt frá árinu 2004 að fá að ráða hjúkrunarfræðing og það loks tekist árið 2007. Eftir það hefðu þær skipt með sér bakvöktum eftir því sem hentaði. Á árunum 2007-2011 hefði hún reynt að fá stjórn til að fallast á að greiða sér fyrir bakvaktirnar en ekki tekist. Hefði hún tekið málið upp á fundum, en stjórn ekki viljað fjalla mikið um það. Töluverðar mannabreytingar hefðu verið í stjórn. Sumarið 2010 hefði hún fengið greitt fyrir útköll, því hún hefði sagst ekki viljað sinna þessu meðan hinn hjúkrunarfræðingurinn, Helena Jónsdóttir, var í leyfi. Hún staðfesti skýrslur sínar um bakvaktir sem réttar og staðfesti að hafa skráð þær og unnið eftir bestu samvisku. Þær væru unnar eftir því sem þær Helena hefðu skipt með sér vöktum og þær gert þetta í sameiningu. Þetta hefði verið unnið mánaðarlega. Stjórn stefnda hefði ekki viljað hafa neitt inni í ráðningarsamningi um hjúkrun, þeim hefði bara fundist að hún ætti að sinna þessu. Hún hefði staðið bakvaktir, vegna þess að hún hefði orðið að gera það, hjúkrunarrýmum hefði fylgt skylda til að hafa hjúkrunar¬þjón-ustu allan sólarhringinn. Hefði stjórnin haft vanþekkingu að þessu leyti.
Fyrstu hjúkrunarrýmin hefðu verið þrjú eða fjögur. Árið 2008, að sig minnti, hefðu þau orðið 10 og í ársbyrjun 2011 fjölgað í 22. Fjölgun rýma hefði ráðist af aukinni þörf vistmanna fyrir hjúkrun. Þegar Helena Jónsdóttir hefði verið ráðin í árs¬lok 2007 hefði ekki verið samið sérstaklega um bakvaktir við hana, stefnandi hefði séð fyrir sér að hún myndi halda áfram að sinna þeim. Helena hefði um tíma fengið greitt fyrir bakvaktir þegar erfið veikindi voru, en ella útköll. Stefnandi hefði séð um launaútreikninga og ekki hefði verið starfandi sérstakur starfsmanna- eða fjár¬mála¬stjóri.
Stefnandi kvaðst ætíð hafa unnið allan dagvinnutíma og oft síðdegis og um helgar.
Hólmfríður Soffía Helgadóttir kvaðst í fyrstu, í maí 2010, hafa verið ráðin til að fara yfir fjárhagsstöðu stefnda, með tilliti til hugsanlegra úrbóta. Staðið hefði til að hún ynni þetta með stefnanda, en ekki hefði orðið af því, vegna leyfa hennar. Hún hefði sest í stjórn í júní 2010. Hún hefði komist að því að hjúkrunarrýmum þyrfti að fjölga um 10, miðað við ástand vistmanna og að stofnunin fengi greiðslur í samræmi við það. Hún hefði viðrað þetta á fundi í ráðuneyti ásamt stefnanda, svo og að gengið yrði til samstarfs við Heilbrigðisstofnun Þingeyinga, enda væri of mikið álag á stefnanda eins og aðstæður hefðu verið. Hólmfríður Soffía sagði að á fundi 3. janúar 2011 hefðu stefnandi og Helena Jónsdóttir sagt að taka yrði á bakvöktum og jafnframt að þær vildu ekki samstarf við Heilbrigðisstofnun Þingeyinga. Hefði hún þá beðið um útreikninga á kostnaði vegna þessa. Stjórn hefði síðan ákveðið að fela stefnanda að leita tilboða í bakvaktir. Fyrst hefði komið tilboð í næturvaktir, tvær milljónir króna og síðan um fjórar milljónir, fyrir allar bakvaktir. Að lokum hefði verið samið við Heil-brigðis¬stofnunina um þessar vaktir. Tveir hjúkrunarfræðingar starfi nú hjá stefnda, auk þess sem Áslaug Halldórsdóttir, starfsmaður Heilbrigðisstofnunar Þingeyinga, fari með hjúkrunarforstjórn. Hjúkrunarfræðingarnir sinni ekki bakvöktum, heldur sé þeim sinnt af Heilbrigðisstofnun Þingeyinga samkvæmt samningi.
Jón Helgi Björnsson kvaðst vera forstjóri Heilbrigðisstofnunar Þingeyinga frá árinu 2007 og fara með framkvæmdastjórn stefnda samkvæmt samningi milli stofnan-anna frá í maí 2011. Hann kvað stefnanda hafa leitað eftir samstarfi í byrjun árs 2011, en hafa í desember árið áður hafa minnst á það við hana að stofnun hans væri reiðubúin til slíks. Hann staðfesti að hafa boðið að séð yrði um næturvaktir fyrir tvær milljónir króna á ári. Ekki hefði þá verið óskað eftir frekari vöktum. Tveir hjúkrunar¬fræðingar starfi nú hjá stefnda í 1,8 stöðugildi, en auk þess séu hjúkrunarfræðingar frá Heilbrigðisstofnun Þingeyinga á kvöld- og helgarvöktum. Hjúkrunarfræðingar frá þeirri stofnun séu tiltækir ef kalla þurfi út til stefnda á næturnar. Tengibygging sé milli stofnan¬anna.
Vitnið Bergur Elías Ágústsson kvaðst hafa tekið sæti í stjórn stefnda árið 2009 og setið í eitt ár. Hann kvaðst hafa rætt við stefnanda, í samræmi við bókun á stjórnar-fundi. Niðurstaðan hefði verið að fylgja ákvörðunum fyrri stjórnar. Hann tók fram að það hefði verið rætt að ef þörf væri fyrir bakvaktir ætti að leysa það með öðrum hætti en að framkvæmdastjóri, dýrasti starfsmaðurinn, stæði þær. Spurður hvort vafi hefði verið um það hvort standa þyrfti bakvaktir kvað hann hafa verið talið að þetta hefði verið leyst á sínum tíma með því að ráða auka hjúkrunarfræðing.
Cecilía Björgvinsdóttir staðfesti útreikning á greiðslum fyrir bakvaktir, sem kröfur stefnanda grundvallast á. Kvaðst hún hafa farið yfir hvern mánuð fyrir sig og gert tilteknar leiðréttingar. Hún kvað hjúkrunarfræðinga á hjúkrunarheimilum ábyrga fyrir því að hjúkrun væri sinnt, með viðveru eða bakvöktum. Algengast væri á minni heimilum að greitt væri fyrir unnar bakvaktir og útköll. Í stöku tilfellum hefði þetta verið leyst með fastri yfirvinnu, en þá þyrfti að leita samþykkis stéttarfélags sam¬kvæmt ákvæði í kjarasamningi. Ekki hefði verið leitað slíks samþykkis af hálfu stefnda. Helena Jónsdóttir hefði aðeins fengið greitt fyrir útköll og það samræmdist ekki kjarasamningi, en Helena hefði ekki óskað aðstoðar stéttarfélagsins af þeim sökum.
Helena Jónsdóttir kvaðst hafa byrjað störf hjá stefnda 1. desember 2007. Hún lýsti hjúkrunarþjónustu þar svo, að hún fælist í allri hjúkrun og daglegri umönnun. Væri þetta sólarhringsþjónusta, en hjúkrunarfræðingur hefði ekki verið á staðnum allan sól-arhringinn. Hefði þetta verið leyst með því að þær stefnandi hefðu sinnt útköllum þegar þurft hefði. Hefði það verið meira á könnu stefnanda í öndverðu, en undir það síðasta meira á könnu vitnisins. Annars hefðu þær skipt þessu með sér. Kvað hún bakvaktaskýrslur stefnanda samræmast þessari skiptingu eftir því sem hún best fengi séð. Helena kvaðst ekki hafa fengið greitt fyrir bakvaktir, en fengið greitt fyrir útköll eftir því sem hún gerði grein fyrir þeim. Hún kvaðst hafa verið í samskiptum við stefn-anda um sín launamál. Hún kvað ekki hafa verið gert skriflegt bakvaktafyrirkomulag, þetta hefði verið munnlega ákveðið milli þeirra stefnanda.
Áslaug Halldórsdóttir er hjúkrunarforstjóri hjá Heilbrigðisstofnun Þingeyinga frá árinu 2003. Hún kvað þá stofnun ekki geta neitað því að taka við sjúklingum ef þyrfti. Hún kvaðst nú vera yfirmaður hjúkrunarmála hjá stefnda samkvæmt samningi við Heil-brigðisstofnun Þingeyinga. Hún kvaðst einhvern tíma hafa orðið í eitt eða tvö skipti við beiðni stefnanda um að vera til taks ef kalla þyrfti út hjúkrunarfræðing vegna stefnda. Hún hefði þá fengið greitt fyrir útkall, en ekki sérstaklega fyrir bakvakt.
Vitnið Tryggvi Jóhannsson staðfesti að hafa undirritað ráðningarsamning við stefnanda. Hann hefði þá verið stjórnarformaður. Hann hefði setið í stjórn frá 2002-2006. Þegar stefnandi hefði verið ráðin í öndverðu hefði verið gert ráð fyrir að hún sinnti einhverjum hjúkrunarþætti hjá stefnda og hefði þá verið felldur niður samningur við Heilbrigðisstofnun Þingeyinga um þann þátt.
Vitnin Helga Kristbjörg Sigurbjörnsdóttir og Pétur Helgi Pétursson staðfestu bæði að hafa orðið vitni að því að stefnandi hefði komið til að hjúkra vistmönnum utan hefð¬¬bundins vinnutíma.
Guðrún María Valgeirsdóttir settist í stjórn stefnda árið 2009. Hún lýsti því að sig minnti að framkvæmdastjóri hefði óskað eftir því að fá greitt fyrir bakvaktir og þá-verandi formanni verið falið að ræða við hana. Niðurstaðan hefði orðið að hún fengi ekki greitt fyrir bakvaktir, nema útköll þegar hjúkrunarfræðingur væri í leyfi. Hefði stjórn litið svo á að ráðningarsamningur tæki til allrar hennar vinnu.
Steinþór Heiðarsson situr í stjórn stefnda. Kvaðst hann hafa sest í hana árið 2010. Kvað hann bakvaktamál fyrst hafa komið upp á stjórnarfundi sem hann hefði setið, í janúar 2011. Tók hann fram að sér hefði virst það vera gegn vilja stefnanda að samið yrði um þetta við Heilbrigðisstofnun Þingeyinga.

VI.
Eins og að framan er rakið krefst stefnandi í þessu máli greiðslu fyrir að hafa staðið bakvaktir í þágu stefnda frá og með september 2007 til og með febrúar 2011. Hefur hún lagt fram sundurliðað yfirlit yfir bakvaktirnar á þessu tímabili. Þá kom fram í skýrslum tveggja vitna að stefnandi hefði hjúkrað vistmönnum utan reglulegs vinnu-tíma, auk þess sem Helena Jónsdóttir kvað þær stefnanda hafa skipt því með sér að vera til taks að gegna útköllum. Að þessu athuguðu verður að telja nægilega upplýst að stefnandi hafi í raun sinnt útköllum á þessu tímabili. Verður því ekki fallist á það með stefnda að ósannað sé að stefnandi hafi í raun staðið bakvaktir. Hitt liggur einnig fyrir að stefnandi framvísaði ekki yfirlitum um bakvaktir við stefnda svo séð verði fyrr en í mars 2011.
Ráðningarsamningur stefnanda og stefnda sem var gerður árið 2004 er reifaður hér að framan. Fyrir liggur að stefnandi lagði þá til að hann yrði orðaður svo að hún væri hjúkrunarforstjóri auk þess að vera framkvæmdastjóri, en að á það var ekki fallist. Hljóðar samningurinn samkvæmt efni sínu eingöngu um að stefnandi yrði fram-kvæmdastjóri stefnda og eru þar rakin verkefni hennar í samræmi við það, en þess er þar að engu getið að hún sinnti jafnframt starfi hjúkrunarfræðings að einhverju marki. Kemur fram í bréfi frá stefndu til stefnanda sem er dagsett 13. september 2004 að henni hefði verið gert ljóst í öndverðu að ekki væri verið að ráða hjúkrunarfræðing en hún hefði tekið að sér að sinna hjúkrunarþætti sem Heilbrigðisstofnun Þingeyinga hefði sinnt fram að því. Kom þetta atriði einnig fram í framburði Tryggva Jóhanns¬sonar. Lýtur bréfið síðan að endurskoðun ráðningarsamnings vegna þess að hjúkrunar-þátturinn hefði aukist vegna tilkomu fjögurra hjúkrunarrýma hjá stefnda.
Þrátt fyrir að þannig væri ekki fallist á það við endurskoðun ráðningarsamn¬ings¬ins að stefnandi yrði titluð hjúkrunarforstjóri og að ekkert var þar tekið fram um að í starfi hennar fælist hjúkrun vistmanna, virðist stefnandi hafa sinnt þessum hjúkrunar¬þætti alfarið, fram til þess að Helena Jónsdóttir var ráðin til starfa hjá stefnda í lok ársins 2007.
Líta verður til þess að stefnandi fór með framkvæmdastjórn stefnda og var tekið fram í ráðningarsamningi hennar að hún skyldi skipuleggja og stjórna allri þjónustu-starfsemi á vegum stefnda og að hún mætti engin laun taka sjálfri sér til handa nema sam¬kvæmt samningnum. Verður að líta svo á að hún hafi metið það svo, hvort sem það var með réttu eða röngu, er ráðningarsamningur hennar var endurskoðaður með þess¬ari niðurstöðu árið 2004, að hún gæti sinnt þessum hjúkrunarþætti sjálf innan þeirra marka sem ráðningarsamningurinn setti um launafjárhæð og sveigjanlegan vinnu¬tíma.
Svo sem fyrr var getið bar stefnandi ábyrgð á daglegri starfsemi hjá stefnda sam-kvæmt ráðningarsamningi aðila. Verður að líta svo á að í því hafi falist að henni hafi borið að gæta þess í samráði við stjórn stefnda að stofnun stefnda væri nægilega mönn¬uð til að stefnda væri unnt að sinna skyldubundnum verkefnum sínum, þar með því, eftir því sem nauðsyn bar til, að unnt væri að kalla út hjúkrunarfræðing utan venjulegs vinnutíma. Af fyrrgreindum ráðningarsamningi verður ekki ráðið að stefn-andi hafi með honum tekist á herðar þá skyldu að sinna því sjálf að standa bakvaktir sem hjúkrunarfræðingur, án þess að fá greitt fyrir sérstaklega samkvæmt kjara¬samn¬ingi.
Ráðningarsamningur stefnanda hljóðaði um að henni væri óheimilt að taka sér laun eða önnur hlunnindi nema samkvæmt honum. Í þessu ákvæði hans felst að stefn¬anda var þar með ekki leyfilegt án sérstakrar heimildar að baka stefnda greiðslu¬skyldu gagnvart sér með því að fela sjálfri sér það verkefni að standa bakvaktir til að sinna útköllum, umfram það sem með góðu móti gat falist innan ákvæðis samningsins um sveigjanlegan vinnutíma hennar.
Fyrir liggur að a.m.k. á árinu 2009 óskaði stefnandi eftir því við stjórn stefnda að fá heimild til að greiða sér fyrir að standa bakvaktir en án árangurs að öðru leyti en því að stjórnin féllst á að hún fengi að greiða sér sambærilegar greiðslur og Helena Jónsdóttir fékk, í sumarleyfi Helenu árið 2010. Verður að líta svo á að stefnanda hafi átt að vera ljóst að það væri gegn vilja stjórnar að hún sinnti þessum þætti sjálf auk starfskyldna sinna sem framkvæmdastjóri samkvæmt ráðningarsamningi. Af því leiddi að hún hlaut sem framkvæmdastjóri að verða að finna aðra tilhögun á því að tryggja að hjúkrunarfræðingur væri á bakvakt við stofnun stefnda, eftir því sem nauðsyn krafði og gera stjórn stefnda þessa nauðsyn nægilega ljósa, ásamt því eftir atvikum hvaða kostnaður væri því samfara. Ekki verður séð að stefnandi hafi gert svo fyrr en við áramótin 2011-2012. Var í framhaldi af því brugðist við með því að semja um þetta atriði við Heilbrigðisstofnun Þingeyinga. Þegar þetta er virt er ekki unnt að fallast á það með stefnanda að stefnda hafi mátt vera það ljóst að óhjákvæmilegt hafi verið að hún sinnti bakvöktum hjúkrunarfræðings sjálf og að af því leiddi þar með að stefnda væri skylt að greiða henni fyrir þær samkvæmt kjarasamningi. Ekki verður heldur á það fallist, með það í huga að stefnandi var ráðin sem framkvæmdastjóri, að brotin hafi verið á henni jafnræðisregla með því að ekki var fallist á að hún stæði bakvaktir sem hjúkrunarfræðingur.
Eftir þessu verður að sýkna stefnda af kröfum stefnanda. Rétt þykir þó að máls-kostn¬aður falli niður milli aðila.
Gagnsök var höfðuð til endurheimtu fjár sem stefnandi var talin hafa fengið of-greitt við starfslok. Greiddi stefnandi þessa fjárhæð undir rekstri málsins og var gagn-sök felld niður um annað en málskostnað. Ekki liggur fyrir að stefnandi hafi verið krafin um þessa fjárhæð fyrr en með höfðun gagnsakar og ekki verður á því byggt að hún hafi átt sök á því að hún var ofgreidd í öndverðu. Þegar af þessari ástæðu verður kveðið á um að málskostnaður falli niður í gagnsök.
Dóminn kveður upp Erlingur Sigtryggsson héraðsdómari. Gætt var ákvæðis 1. mgr. 115. gr. laga nr. 91/1991.

DÓMSORÐ:
Stefnda, Dvalarheimili aldraðra, Húsavík, er sýknað af kröfum stefnanda, Soffíu Önnu Steinarsdóttur, í máli þessu.
Gagnsök fellur niður um annað en málskostnað.
Málskostnaður fellur niður í aðalsök og gagnsök.

Erlingur Sigtryggsson

Lokun líknardeildar aldraðra á Landakoti svartur blettur á íslensku "velferðarkerfi" fordóma og vanþekkingar!

Mánudagurinn 6. febrúar 2012 er svartur dagur í mínum huga. Þá var líknardeild aldraðra á Landakoti (L5) lokað eftir ríflega 10 ára farsælt starf. Ástæðan? Í mínum huga (og margra annarra) er ástæðan fyrst og fremst áhugaleysi og fordómar í garð aldraðra fjölveikra Íslendinga, sem eru  með ólæknandi sjúkdóma. Fordómar í garð einstaklinga sem betur fer gátu  leitað á líknardeild aldraðra á Landakoti þar til í gær. Það er algengur misskilningur að allir sem leggist á líknardeild látist þar og þar með sé slík deild eingöngu biðsalur dauðans. Hluti sjúklinganna fer heim aftur eða vistast á hjúkrunarheimili. Á líknardeildinni á Landakoti var unnið þrekvirki í þágu þessa sjúklingahóps frá því deildin var opnuð þann 26. október 2001 og þar til í gær. Það var afmælisgjöf yfirstjórnar Landspítala til deildarinnar sl haust að tilkynna um fyrirhugaða lokun hennar. Þokkaleg afmælisgjöf það eða hitt þó heldur!  Þrátt fyrir mikla baráttu starfsmanna, sjúklinga, hollvina deildarinnar og umfjöllun Stöðvar 2 um málið tókst ekki að fá þessari ákvörðun haggað.
 
Þrekvirki það sem ég nefndi hér að ofan að hefði verið unnið á deildinni á Landakoti er fólgið í því fyrst og fremst að þessum sjúklingahópi var gert hátt undir höfði á þann veg að til sóma var. Þarna safnaðist mikil sérþekking og fagmennska sem var til fyrirmyndar. Við lokun deildarinnar mun hluti þessarar sérþekkingar glatast! Hvers vegna? Einfaldlega vegna þess að starfsmannahópurinn tvístrast og sérhæfingin mun ekki nýtast á sama hátt verandi hér og þar!
 
Ég varð þeirrar gæfu aðnjótandi að fá að verða starfsmaður líknardeildarinnar á Landakoti sl haust. Ég segi bara að það var mikil heppni mér til handa því sú samkennd sem einkenndi starfsemi deildarinnar var einstök! Þarna störfuðu hugur og hönd svo sannarlega saman. Þakklæti sjúklinganna og aðstandenda þeirra var einstakt. Það kann að hljóma undarlega í eyrum einhverra að fólki skuli hafa fundist það hólpið ef það komst inn á deildina. En þannig var það nú samt í mörgum tilfellum. Það var nefnilega þannig að sumir komu aftur og aftur. Ekki vegna þess að þá langaði til þess, heldur vegna þess að á deildinni fengu sjúklingar þá þjónustu sem þeir þurftu á að halda þegar þeir þurftu á henni að halda!
 
Hvað verður um þennan sjúklingahóp sem áður lagðist inn á líknardeildina á Landakoti? Það er nú það! Þessum hópi eru ætluð 5 rúm á sameinaðri líknardeild í Kópavogi og það eitt og sér þýðir fækkun sem nemur 4 rúmum. Hvað þýðir það í raun? Það þýðir einfaldlega að þeir öldruðu einstaklinga sem ekki geta lagst inn á líknardeildina í Kópavogi en þurfa á sjúkrahússþjónustu að halda, munu þurfa að leggjast inn á hinar og þessar bráðadeildir Landspítala og er það mjög miður. Það er ekki miður vegna þess að á bráðadeildum spítalans sé óhæft starfsfólk, heldur vegna þess að þar munu sjúklingarnir (aldraðir fjölveikir einstaklingar með ólæknandi sjúkdóma!!) ekki fá þá sérhæfðu þjónustu sem þeir þurfa á að halda til þess að geta haldið í lífsgæði sem okkur hinum finnast sjálfsögð. Líka vegna þess að því miður eru heilmiklir fordómar á Íslandi gagnvart öldruðum. Fordómar sem byggjast á vanþekkingu og virðingarleysi gagnvart þeirri kynslóð Íslendinga sem við eigum það að þakka að hafa komið okkur út úr torfkofunum með þrotlausum dugnaði og þrá eftir betra lífi. Eins og kollegi minn í hjúkrun sagði í vetur: "Það er nefnilega ekki "sexý" að verða gamall á Íslandi í dag!"
 
Ég vil ekki hafa þetta svona og það veit ég að fæstir vilja, því flest eigum við eftir að eldast og mögulega þurfa á líknarþjónustu að halda þegar að ævikvöldinu kemur. Ég vil helst hafa ævikvöldið mitt áhyggjulaust en eins og staðan er í dag er ekki útlit fyrir að það verði þannig. Þó svo heppilega kunni að vilja til að ég þurfi ekki á líknarþjónustu að halda er ljóst að lífeyrissjóðurinn minn verður orðinn tómur þegar ég hætti að vinna!
 
Að lokum vil ég votta Íslendingum öllum samúð mína vegna andláts líknardeildar aldraðra á Landakoti og um leið lýsa þeirri skoðun minni að yfirstjórn Landspítala og ólánsríkisstjórn landsins eru óhæfar sem slíkar og ættu að mínu mati að leita á önnur mið í atvinnuleit!

Pólitíkin á Húsavík og nærsveitum

Stjórn DA skrifar í Skarp í dag og þykist þar vera að svara grein minni í blaðinu frá því í síðustu viku. Mér þykir með ólíkindum hvað þetta fólk getur sett á blað og flestu því sem þau segja í sinni grein er hægt að vísa til föðurhúsanna.

Það er rétt að þingmenn VG heimsóttu Húsavík í kjördæmaviku síðastliðinn vetur og ég fékk af því fregnir í tölvupósti frá Trausta Aðalsteinssyni stjórnarmanni í DA að þau væru væntanleg. Ég sendi Trausta póst til baka og bað hann að athuga hvort þingmenn hefðu tíma til að koma í heimsókn í Hvamm, sem þau og gerðu. Sá tölvupóstur fór á alla stjórnarmenn! Þannig að skrif stjórnar um að þau hafi ekki fengið boð um þann fund eða heimsókn er tóm steypa.

Hvað er það annað en að svipta mann mannorðinu þegar maður er boðaður á fund þar sem fundarefni fæst ekki uppgefið og er á þeim sama fundi sviptur vinnunni með uppsagnarbréfi eins og því sem ég fékk? Stjórn talar um að allir hafi talað af skynsemi og enginn hafi misst stjórn á sér. Hið rétta er að lögmaður stjórnar talaði og hvers vegna hefði hann átt að missa stjórn á sér? Uppsögnin var algerlega tilhæfulaus og ég fer ekki ofan af þeirri skoðun minni að annarlegar hvatir ákveðinna stjórnarmanna lágu þar að baki. Ég skil hins vegar ekki þessa heift stjórnarmanna í minn garð.

Stjórn skrifar að uppsögnin hafi verið lögmæt. Hvers vegna fóru þau þá ekki alla leið, þ.e. með kæru í ráðuneyti sveitastjórnamála? Hið rétta er að lögmaður FÍH sýndi fram á að aðrar starfsstéttir en hjúkrunarfræðingar í Hvammi, t.d. sjúkraliðar eru opinberir starfsmenn og þess vegna ljóst að ég væri það líka. Til þess að hægt sé að segja opinberum starfsmönnum upp störfum þarf ákveðið ferli sem ekki átti sér stað í mínu tilfelli. Þar fyrir utan var kveðið á um það í ráðningarsamningi mínum að um kjör mín færi samkvæmt samningi FÍH og fjármálaráðherra eins og hann væri hverju sinni. Það þýðir að ég var opinber starfsmaður. Það er því alger misskilningur hjá stjórn að ég hafi verið starfsmaður sveitarfélagsins og þess vegna hægt að segja mér upp störfum á þann hátt sem þau gerðu. Ég fór fram á að fá greiddan uppsagnarfrest sem var 6 mánuðir og 6 mánuði til viðbótar vegna áunnins orlofs og ólögmætis uppsagnarinnar. Endirinn varð sá að ég fékk greidda 4 mánuði til viðbótar uppsagnarfresti. Þessir 4 mánuðir eru annars vegar áunnið orlof (ríflega 2 mánuðir) og hins vegar miskabætur vegna uppsagnarinnar. Semsagt ekki víðs fjarri því sem ég fór fram á eins og stjórn heldur hins vegar fram í grein sinni í Skarpi í dag. Í fundargerð stjórnar DA kemur hins vegar fram að ég hafi fengið greiddan einn mánuð til viðbótar uppsagnarfrest. Enn ein rangfærslan í málflutningi stjórnar og gott dæmi um lítinn trúverðugleika hennar. Dæmi nú hver fyrir sig!

Soffía Helgadóttir talaði við Freyju Dögg Frímannsdóttur á RÚV daginn eftir að mér var vikið úr starfi og í umfjöllun Freyju Daggar kom fram að um trúnaðarbrest hafi verið að ræða og upphæð bakvaktakröfunnar kom einnig fram. Hvort tveggja haft eftir Soffíu Helgadóttur formanni stjórnar DA.Stjórn DA segir í grein sinni að ég og Helena Jónsdóttir höfum sagt að við myndum hætta störfum í Hvammi ef ákveðið yrði að fara í samstarf við HÞ um hjúkrunarþjónustu. Enn ein rangfærsla í málflutningi stjórnar DA því við höfum aldrei sagt neitt slíkt! Það er einnig mjög ósmekklegt að stjórn skuli draga nafn Helenu inn í þessi mál á þennan hátt. Mér þykir hins vegar ekkert óeðlilegt við þá skoðun mína að starfsfólk Hvamms eigi að njóta þeirrar vinnu sem þar skapast en ekki starfsmenn annarra stofnana.

Ég ræddi við Jón Helga og spurði hann út í möguleika á samstarfi hvað varðaði bakvaktir á nóttunni því það var það sem stjórn hafði beðið um. Stjórn bað aldrei um neitt annað og því er skrifum stjórnar um þetta efni vísað til föðurhúsanna.

Varðandi bakvaktakröfuna mína þá þykir mér sérstakt að stjórn skuli skrifa : „Tugmilljóna krafa vegna bakvakta verður miðað við orð Soffíu Önnu, leidd til lykta fyrir dómi....“ Stjórn hefur frá upphafi hafnað þessari bakvaktakröfu minni og formaður stjórnar lét þau orð falla á stjórnarfundi að þetta yrði leyst fyrir héraðsdómi! Semsagt ekki mín ákvörðun! Þar fyrir utan er upphæð bakvaktakröfunnar til komin á þann hátt að 32 milljónir eru laun en afgangurinn dráttarvextir. Ég veit að fólki finnst þetta há upphæð en hún tekur mið af þeim launum sem ég hafði í starfi mínu sem framkvæmdastjóri og til að öllu sé nú til haga haldið þá var ég á bakvakt allan sólarhringinn svo vikum og mánuðum skipti og var oft í vinnu 16-18 tíma á sólarhring. Eftir að hafa reynt í 7 ár að fá stjórn DA til að greiða mér fyrir þessa vinnu gafst ég upp og leitaði til míns fagfélags. Lái mér það hver sem vill!

Þegar stjórn DA ákvað að fara út í það að byggja íbúðirnar við Útgarð, get ég einungis sagt  að mín skoðun á því var sú að ekki ætti að gera það, einmitt af þeim ástæðum sem stjórn tilgreinir í sínum skrifum. Ég hins vegar réði engu um þetta og ákvörðunin alfarið þáverandi stjórnar en ekki mín. Ég hafði eingöngu málfrelsi og tillögurétt á stjórnarfundum en ákvörðunin var alfarið stjórnarinnar og framkvæmdastjóri var starfsmaður hennar.

Ég vil líka ítreka það að Leigufélagið og byggingadeild DA eru ekki hluti af Hvammi, heimili aldraðra, heldur sjálfstæðar einingar hverra rekstur er á ábyrgð aðildarsveitarfélaganna. Hvammur er líka á ábyrgð þeirra en rekstur hans er allt annars eðlis, ekki síst vegna þess að rekstrarfé Hvamms kemur frá ríkinu en ekki sveitarfélögunum.

Ég er svo sannarlega á þeirri skoðun að núverandi stjórn DA sé dáðlaus (svo ég taki mér orð stjórnar í munn) og langt frá því að vera starfi sínu vaxin en það er ekki rétt að mér hafi fundist allar stjórnir frá 2004 ómögulegar. Ég hef hins vegar gagnrýnt það að fólk sem setið hefur í stjórn DA skuli hafa getað mætt illa eða algerlega óundirbúið á fundi og komist upp með það, auk þess að setja sig ekki inn í þau mál sem í gangi eru hverju sinni.

Með þessu svari mínu lýk ég skrifum um þetta mál og önnur er tengjast fyrrum starfi mínu hjá DA.

Soffía Anna Steinarsdóttir

Hafa skal það sem sannara reynist.....

Uppsögnin

Miðvikudagurinn 30.mars 2011 mun seint liða mér úr minni. Þá gerðist það að ráðist var á persónu mína og mannorð með þeim hætti sem ég hélt að ég ætti aldrei eftir að upplifa. Þannig er mál með vexti að ég (eins og þið mörg vitið) var framkvæmdastjóri DA í tæplega 9 ár. Þessi  ár voru bæði erfið, skemmtileg, ögrandi, krefjandi, gefandi og allt þar á milli. Það sem stendur þó upp úr eru samskipti við yndislegt fólk, bæði skjólstæðinga, aðstandendur og samstarfsfólk. Þó ég segi sjálf frá tel ég að ég hafi verið farsæl í mínu starfi hjá DA, margt hefur áunnist og Þingeyingar geta státað af því aldraðir fá hér framúrskarandi þjónustu. Það má með sanni segja að uppsögnin kom mér gersamlega í opna skjöldu því ég vissi ekki til að ég hefði brotið neitt af mér en uppsagnarbréfið bar með sér að ég hlyti að vera hinn versti glæpamaður. Formaður stjórnar DA, Soffía Helgadóttir, boðaði til stjórnarfundar seinnipart mánudagsins 28. mars og átti fundurinn að eiga sér stað þann 30. mars kl. 13. Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir fékk ég ekki uppgefið hvað ætti að taka fyrir á fundinum. Þegar að fundinum kom mætti stjórnin með lögmann með sér og þau gátu ekki einu sinni afhent mér uppsagnarbréfið sjálf, heldur létu þau lögmanninn um það og að auki hafði hann orð fyrir stjórninni. Þar með var það búið og ég gekk út af fundinum, starfinu og mannorðinu fátækari. Ég mátti fara og taka saman persónulegar eigur mínar, sem ég og gerði. Þegar því lauk fór ég og kvaddi skjólstæðinga og samstarfsfólk og sagði þeim að mér hefði verið sagt upp störfum og óskað væri eftir því að ég hætti strax.

Aðdragandi uppsagnar

Aðdragandinn að þessari ljótu uppsögn var enginn og þó að stjórn DA tali um ágreining og trúnaðarbrest þá var hvorugt til staðar að mínu mati. Ég kalla það ekki ágreining þó að ég sem framkvæmdastjóri hafi nýtt málfrelsi mitt og tillögurétt á stjórnarfundum en stjórninni þótti það greinilega ekki við hæfi og líklegasta ástæðan að mínu mati væntanlega sú, að ég hafði tjáð mig um að ég teldi óeðlilegt að þau mættu endalaust óundirbúin á fundi, settu sig ekki inn í rekstur og þau mál sem í gangi voru og fleira í þeim dúr. Þau hafa líklega ekki þolað það enda hafin yfir gagnrýni að eigin mati. Reyndar var formaður stjórnar í einu af mörgum samtölum okkar frá því hún tók við, sammála mér um að stjórnarfólk mætti óundirbúið á fundi og lítið væri um frumkvæði.  Í annan stað var á það minnst í uppsagnarbréfinu að ég hafi opinberlega vegið að persónum stjórnarmanna með hugleiðingum mínum um hlutverk stjórna öldrunarstofnana á Íslandi, sem birtist á www. samtok.is þann 21. mars sl. Það er hins vegar ekki rétt, enda er hvergi í þeim pistli minnst á stjórn DA sérstaklega. Í þriðja lagi segir stjórn mig hafa leitt óeðlilega hagsmuni í fjármálum og eftir því sem lögmaður þeirra sagði mér, þá snýr það að þeirri kröfu minni að fá greitt fyrir bakvaktir. Formaður stjórnar blés þetta upp í viðtali á RÚV en lét það ógert að ræða það sem á undan hafði gengið. Ég hafði hins vegar í 7 ár reynt að fá stjórn til að greiða mér fyrir þá vinnu sem ég vann umfram 40 stunda vinnuviku og hafði lagt fram tillögur í þeim efnum sem ávallt var hafnað. Á þessum 7 árum hefur starfsemi Hvamms breyst töluvert þar sem dvalarrýmum hefur verið breytt í hjúkrunarrými og þess vegna getur viðvera hjúkrunarfræðings verið nauðsynleg á öllum tímum sólarhrings, auk þess sem Landlæknisembættið fer fram á það að þar sem svo er háttað að ekki sé hægt að manna allar vaktir með hjúkrunarfræðingum, sé hjúkrunarfræðingur ætíð á bakvakt. Ég tók málið upp árið 2004 en þá brá stjórn Hvamms á það ráð að taka út úr ráðningarsamningi mínum allt sem við kom hjúkrun. Ég hafði samt verið ráðin í Hvamm á sínum tíma vegna þess að ég er hjúkrunarfræðingur. Hvað átti ég að gera? Ég varð að sinna þjónustunni áfram því ekki fékk ég leyfi hjá stjórn til að ráða inn fleiri hjúkrunarfræðinga fyrr en í lok árs 2007 en þá hóf Helena Jónsdóttir störf í Hvammi. Árið 2006 tók ég málið upp að nýju við stjórn en allt var við það sama. Enn einu sinni tók ég málið upp árið 2009 og þá var málið afgreitt þannig að þáverandi formaður stjórnar, Bergur Elías Ágústsson, átti að ræða málið við mig. Það er ekki annað um það að segja en að hann gerði það aldrei.  Á árinu 2010 neitaði ég að sinna bakvöktum í fjarveru Helenu Jónsdóttur, nema ég fengi að lágmarki greitt fyrir útköll. Þá samþykkti stjórnin að mér yrði greitt fyrir útköll tímabundið. Í fjórða sinn tók ég málið upp í janúar á þessu ári og formaður stjórnar bað mig þá um að reikna út hvað það myndi kosta félagið að greiða fyrir bakvaktir annars vegar og ráða inn fleiri hjúkrunarfræðinga hins vegar. Það gerði ég og var það lagt fram á stjórnarfundi daginn eftir. Á þeim sama fundi tilkynnti ég stjórn félagsins að ég hefði leitað til míns fagfélags og það mundi sækja rétt minn 4 ár aftur í tímann hvað varðaði greiðslur fyrir bakvaktir. Það mál er nú í eðlilegu ferli þar sem því er ekki til að dreifa að stjórn DA hafi séð sóma sinn í því að ræða málið við mig. Það sést  í fundargerðum að stjórn DA kynnti kröfu mína um bakvaktir á fundum í aðildarsveitarfélögunum, en það vakti sérstaka athygli mína að á þeim fundi bæjarráðs Norðurþings þar sem bakvaktakrafan var til umfjöllunar, voru tveir núverandi og tveir fyrrverandi stjórnarmenn í stjórn DA, auk Jóns Helga Björnssonar og Gunnlaugs Stefánssonar. Hefði ekki verið eðlilegt að bæði núverandi og fyrrverandi stjórnarmenn í DA hefðu vikið af fundi og varamenn kallaðir til þegar málið var rætt? Í annan stað þykir mér mjög sérstakt að stjórn hafi farið með þessa bakvaktakröfu mína fyrir sveitarstjórnir aðildarsveitarfélaganna því ég veit ekki betur en hún starfi í fullu umboði allra sveitarstjórnanna og þurfi ekki að bera slíkt sérstaklega undir þær. Gott dæmi um vanhæfni stjórnar DA að mínu mati. Stjórn DA hefur aldrei komið með hugmyndir að lausn bakvaktamálsins heldur einungis gert það sem hér á undan hefur verið rakið. Því skal haldið til haga að ég hef aldrei sóst eftir því að sinna bakvöktum í Hvammi en mér var nauðugur sá kostur þar sem ég fékk ekki leyfi til að ráða fleiri hjúkrunarfræðinga. Stjórn sá heldur aldrei ástæðu til þess að berjast fyrir auknum fjárframlögum til Hvamms á þessum tíma þrátt fyrir ítrekaðar beiðnir mínar þar um.

Hlutur Jóns Helga og Bergs Elíasar

Jón Helgi Björnsson forstjóri HÞ segist ekki hafa komið að uppsögn minni.  Þegar ég hins vegar leitaði til hans sem fulltrúa stærsta eiganda Dvalarheimilis aldraðra vegna ákveðins máls, hótaði hann mér því að ef ég hefði áhuga á því að vinna áfram í Hvammi skyldi ég láta bakvaktakröfuna niður falla. Það væri gaman að sjá hann standa frammi fyrir læknunum eða hjúkrunarfræðingunum á HÞ og segja þeim að þau fengju ekkert greitt fyrir að vera á vöktum eða bakvöktum.  Á þessum sama fundi spurði ég Jón Helga hvers vegna ákveðið hefði verið að setja Soffíu Helgadóttur inn í stjórn DA sem formann. Svarið var einfalt hjá Jóni Helga; hún var atvinnulaus!Bergur Elías Ágústsson sveitarstjóri kom á starfsmannafund í Hvammi daginn eftir að mér var sagt upp  og samkvæmt upplýsingum sem ég hef fengið af þeim fundi sagði hann starfsfólki að ákvörðun um uppsögn mína hefði verið tekin af öllum aðildarsveitarfélögum DA.  Þá spyr ég; hvor segir satt frá, Jón Helgi eða Bergur Elías? Samkvæmt þessum sömu upplýsingum sagði Bergur Elías starfsfólki að stjórn hefði reynt að semja við mig í 2 ár en eins og fram hefur komið hér að framan er það svo sannarlega ekki rétt.  Hvers vegna hefði stjórn líka átt að vera að reyna að semja við mig ef þau álitu að ég ætti ekki rétt á launum fyrir bakvaktir (eins og fram kemur í fundargerð bæjarráðs Norðurþings þegar bakvaktakrafan var þar til umfjöllunar)?  Þegar menn ákveða að segja ósatt, eins og Bergur Elías í þessu tilfelli, ættu þeir að vanda sig betur, eða hvað?  Í annan stað tilkynnti hann starfsfólki á þessum sama fundi að stjórn hefði að verulegu leyti þurft að vinna störf framkvæmdastjóra undanfarna mánuði og enn sagði hann ekki rétt frá. Þar hefur hann líklega átt við samningaviðræður Hvamms við Fatahreinsun Húsavíkur, en þar kom einn stjórnarmaður að málum ásamt mér. Þessar samningaviðræður snerust af hálfu stjórnar DA frekar um að halda Fatahreinsun Húsavíkur gangandi en hagsmuni Hvamms. Þennan sama dag (31. mars) er mér sagt að haldinn hafi verið fundur með íbúum Hvamms, fundur sem starfsfólk fór fram á að yrði haldinn, því a.m.k. hluta stjórnar hafi fundist að þetta „kæmi gamla fólkinu ekki við“!!  Sá hluti stjórnar sem mér skilst að hafi mætt seint og um síðir, gat lítið sagt annað en að það mætti alls ekki kasta rýrð á störf mín! Hvers konar vinnubrögð eru þetta? Hvað höfðu þau sjálf gert daginn áður???

Greiðslur aðildarsveitarfélaga DA

Aðildarsveitarfélög DA hafa árlega greitt framlög til byggingadeildar félagsins (sem á og rekur allar byggingar þess á lóð Hvamms, Kópaskeri og Raufarhöfn) og Leigufélags Hvamms (sem á blokkina við Útgarð). Þessi framlög eru notuð til að greiða afborganir af lánum sem á þessum byggingum hvíla og það er ljóst að halli hefur verið á þessum rekstri ekki síður en Hvammi og er sá halli til kominn vegna kostnaðar við viðhald á eldri byggingunum og kostnaðar við byggingu blokkarinnar við Útgarð.Bæði stjórn DA og Bergur Elías halda því fram að sveitarfélögin hafi greitt háar upphæðir til rekstrar Hvamms. Það er svo sannarlega ekki rétt því sveitarfélögin hafa ALDREI greitt eina krónu til Hvamms. Allt rekstrarfé Hvamms hefur komið frá ríkinu í formi daggjalda, húsnæðisgjalda og launabóta. Mikið af tíma mínum undanfarin ár hefur farið í að reyna að fá viðurkennd fleiri hjúkrunarrými í Hvamm til þess að tryggja rekstrargrundvöllinn og bæta þjónustuna. Stjórn Hvamms kom aldrei að þeirri vinnu fyrr en Soffía Helgadóttir var fengin til þess vorið 2010 að gera úttekt á Hvammi, úttekt sem átti að sýna fram á að Hvammur hefði verið að sinna þjónustu sem ekki fékkst að fullu greitt fyrir. Það að fara í slíka úttekt var hugmynd Bergs Elíasar sem þá var formaður stjórnar og Guðbjarts Ellerts fjármálastjóra Norðurþings sem einnig sat í stjórn og vinnan við úttektina var greidd af Norðurþingi. Málið var hins vegar þannig vaxið að ég var búin að vera í stöðugum samskiptum við ráðuneyti félags- og síðar velferðarmála vegna þessa og á þessum tímapunkti hafði ráðuneytið viðurkennt að á þjónustusvæði Hvamms vantaði fleiri hjúkrunarrými. Úttektin sem slík var því algerlega óþörf! Annað dæmi um fáránlegt verklag og vanhæfni stjórnar DA.Stjórn DA, ásamt Bergi Elíasi sveitarstjóra og Jóni Helga forstjóra HÞ hefur undanfarnar vikur reynt að telja fólki trú um að Hvammur eigi í fjárhagsvanda. Ég fullyrðið hins vegar að sú sé ekki raunin, enda hefur Ríkissjóður Íslands nú þegar greitt halla Hvamms vegna ársins 2010, sem nam 35 milljónum. Það var gert 28. febrúar sl. Það stendur einnig til að á haustdögum verði hallinn vegna ársins 2009 greiddur, a.m.k. að hluta. Ég lagði fram drög að fjárhagsáætlun fyrir árið 2011 áður en ég hætti störfum í Hvammi og það var í fyrsta sinn í mörg ár sem Hvammur var ofan við núllið. Stjórn DA og skósveinar hennar eru hins vegar ekkert að flíka þessum upplýsingum, líklega til að reyna að koma því til skila til ykkar að ég hafi verið látin fara vegna einhverrar fjármálaóreiðu. Sú er hins vegar ekki raunin og svona til upplýsingar þá langar mig að segja frá því hér að þegar Steingrímur J. Sigfússon, Þuríður Backman og Björn Valur Gíslason komu á stuttan fund með mér í Hvammi í vetur til að tilkynna að halli ársins 2010 yrði greiddur að fullu, mætti ekki einn einasti stjórnarmaður! Áhugaleysi? Maður spyr sig....

Aukinn fjöldi hjúkrunarrýma í Hvammi

Þann 1. janúar sl. var hjúkrunarrýmum í Hvammi fjölgað um 12. Hvammur var þannig annað tveggja heimila á landinu þar sem slíkum rýmum var fjölgað og það var svo sannarlega ekki stjórn DA að þakka. Ég þarf ekki á sérstöku þakklæti að halda fyrir það að hafa unnið af heilindum fyrir Hvamm þau ár sem ég var þar starfandi. Ég fer hins vegar fram á það að fólk fari rétt með staðreyndir og það hafa þeir einstaklingar sem í stjórn DA sitja, ásamt Bergi Elíasi og Jóni Helga ekki gert.

Mannorðsmissir

Hvernig stendur á því að þeir einstaklingar sem sitja í sveitarstjórnum aðildarsveitarfélaga DA, kynna sér ekki málið? Hvers vegna hefur ekkert heyrst frá þessu fólki? Er það eðlilegt að starfsmaður stofnunar (í þessu tilfelli ég) sé „tekinn af lífi“ á þennan hátt? Það er ljóst að ég hef ekki einungis misst vinnuna og mannorðið í þessu samfélagi, heldur sé ég líka fram á það að ég missi heimili mitt þar sem ég þarf að flytja búferlum. Langstærstur hluti starfsmanna DA, íbúar Hvamms og aðrir skjólstæðingar söfnuðu undirskriftum þar sem vinnubrögð stjórnar DA voru fordæmd. Í kjölfarið kom einnig bréf i Skarpi, undirskrifað af 32 starfsmönnum DA þar sem farið var fram á afsögn stjórnar DA. Ég er óendanlega þakklát þessu fólki sem bæði í orði og verki hefur sýnt mér stuðning á þessum erfiða tíma og vildi óska þess að ég gæti búið hér áfram og starfað eins lengi og ég sjálf óska en því miður er sú ekki raunin. Ég held hins vegar að við getum verið sammála um að svo stórar ákvarðanir sem búferlaflutninga viljum við öll taka á eigin forsendum. 

Samstarf Hvamms og Heilbrigðisstofnunar Þingeyinga

Það samstarf hefur verið mjög gott í gegnum tíðina, þó með nokkrum undantekningum eftir að Jón Helgi tók við stjórnartaumunum á HÞ. Það er mín skoðun að Jón Helgi hafi átt þátt í uppsögn minni, og að auki er ég viss um að allt síðan hún átti sér stað, hafi hann unnið að því hörðum höndum að fá leyfi til að bjarga stjórn DA með því að taka Hvamm yfir (þó hann hafi haldið öðru fram). Málið er nefnilega það, að stjórn DA er ekki starfi sínu vaxin og Þingeyingar hafa að mínu mati ekkert með þetta fólk að gera í stjórnun öldrunarþjónustunnar. Það sem mér þykir hins vegar verra er að þessi yfirtaka HÞ á Hvammi er ekki gerð með hagsmuni skjólstæðinganna og starfsfólksins að leiðarljósi, heldur er þetta pólitík í sinni ljótustu birtingarmynd. Stjórn DA og sveitarstjórnir aðildarsveitarfélaga DA hefðu betur beitt sér fyrir því fyrr að styrkja rekstur Hvamms og nýta sín pólitísku ítök til þess . Jón Helgi hefur látið í veðri vaka að miklir fjármunir muni sparast vegna yfirtöku HÞ á Hvammi og þá sérstaklega kostnaður við yfirstjórn. Þá spyr ég: hvaða yfirstjórn? Hvamms eða HÞ? Mér sýnist Jón Helgi ætla að spara í yfirstjórn HÞ þar sem stjórn DA situr sem fastast og þiggur aukin laun vegna fjölgunar funda síðustu 2 mánuði. Málið hefur ekki verið hugsað til enda og ég sem íbúi og skattgreiðandi hér, tek undir með stærstum hluta starfsmanna DA, íbúum Hvamms og öðrum skjólstæðingum og fer fram á það að stjórn DA verði láti víkja. Það er reyndar hreint með ólíkindum að nokkrir einstaklingar hafi svo mikið vald sem að framan greinir og komist upp með að misnota það á þennan hátt.  Ég óska einnig eftir því að við sem hvergi komum að málum varðandi þessa yfirtöku HÞ á Hvammi fáum að sjá hvað til grundvallar liggur og menn sýni það svart á hvítu hver ávinningurinn á að verða.

Að lokum

Nú hefur verið sýnt fram á að uppsögnin var ólögmæt og lögmaður stjórnar DA og lögmaður Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga hafa undanfarnar vikur verið í samningaviðræðum um lok málsins. Samningar um starfslok tókust í síðustu viku en það væri nú að æra óstöðugan að ætla að greina frá því hvernig þær samningaviðræður gengu fyrir sig og svona til upplýsingar fyrir ykkur sem þetta lesið mun krafa mín um ógreiddar bakvaktir 4 ár aftur í tímann fara fyrir héraðsdóm í haust.

Ég vil nota þetta tækifæri og þakka þeim sem hafa verið mér samferða hér síðastliðin 15 ár kærlega fyrir allt sem á vegi okkar hefur orðið – ég er að mörgu leyti ríkari eftir veruna hér og hefði svo sannarlega viljað að hún endaði á öðrum nótum en það verður ekki við öllu séð í lífinu svo mikið er víst. 

Með bestu kveðju,

Soffía Anna Steinarsdóttir

Hugleiðing um hlutverk stjórna öldrunarstofnana á Íslandi

Sakleysisleg yfirskrift en undanfarin ár hef ég leitað svara við því hvert hlutverk þessara stjórna sé, án árangurs. Á þeirri stofnun sem ég starfa við, er stjórn sem valin er svokölluðu pólitísku vali. Það þýðir að þeir flokkar sem hafa betur í sveitastjórnarkosningum (oftast) á fjögurra ára fresti, eiga flesta menn í stjórn og/eða formann stjórnarinnar. Svona hefur þetta verið á mörgum öldrunarstofnunum á Íslandi svo áratugum skiptir og ég hef ekki séð neinn gera athugasemdir við það fyrirkomulag.Hvert er hlutverk þessara stjórna? Veit það einhver? Ég hef leitað að einhverju sem skrifað er svart á hvítu þar sem fram kemur hvert hlutverk þeirra sé, og til að gera langa sögu stutta hef ég ekkert fundið. Mér finnst það dálítið merkilegt og jafnframt þykir mér það styðja það álit mitt að stjórnir þessara stofnana séu óþarfar meðan þær eru mannaðar á þennan hátt! Djúpt í árinni tekið? Kannski, en rekstur öldrunarstofnana er erfiður á Íslandi og því væri gott ef stofnanirnar væru lausar við þann kostnað sem fylgir því að hafa stjórnir mannaðar misvitrum stjórnmálamönnum og -konum sem mörg hver hafa hagsmunapot að leiðarljósi í sinni vinnu. Það er ekki víst að allir séu sammála því, en ég er sannfærð um það, að ef stjórnir þessara stofnana væru mannaðar fagfólki, t.d. læknum, hjúkrunarfræðingum, félagsráðgjöfum, iðjuþjálfum, viðskiptafræðingum eða lögfræðingum, þá væru þær bæði virkari og gerðu meira gagn. Þegar fólk tekur að sér að vera í stjórn, gerir það það væntanlega í ákveðnum tilgangi, ekki satt? En hver er þessi tilgangur? Jú, vonandi er hann sá að þetta fólk vilji láta gott af sér leiða. En fyrir hverja? Ég get bara svarað þessari spurningu fyrir mig og það er mín tilfinning að það sé ekki tilgangur allra stjórnarmanna og/eða stjórnarkvenna að vinna að bættum hag aldraðra Íslendinga. Mig langar að nota þetta tækifæri til þess að leggja til að framvegis verði stjórnarfólk í stjórnum öldrunarstofnana á Íslandi að hafa menntun og/eða reynslu, sem nýtist þeim í stjórnarstarfi. Það væri líka gott ef áhugi á starfsemi stofnunarinnar væri fyrir hendi. Að lokum óska ég eftir upplýsingum um það hvert sé hlutverk þessara stjórna........einhver? Með bestu kveðju og óskum um gleðilegt sumar.........

Öldrunarþjónustan á Íslandi!

Góðan og blessaðan daginn og gleðilegt sumar kæru vinir...

Eins og þeir vita sem þekkja mig, þá er ég starfandi í íslensku öldrunarþjónustunni, en hún er ekkert lík íslensku utanríkisþjónustunni! Íslenskir stjórnmálamenn og -konur virðast ekki hafa nokkurn einasta áhuga á þessum málaflokki og það sést á öllu sem að honum snýr. Málefni aldraðra taka að vísu til sín heilmikla peninga úr ríkiskassanum á hverju ári, en hvað með það? Okkur ber skylda til þess að sjá til þess að öldungar þessa lands lifi við þokkaleg kjör í það minnsta. Það eru ekki margir dagar síðan fyrrverandi sjúkraliði afhjúpaði fátækt sína í fjölmiðlum, en ráðamönnum virðist vera nákvæmlega sama og viðbrögðin voru lítil sem engin.

Því er nú einu sinni þannig farið að öldrunarþjónustan á Íslandi býr við mikinn skort! Þessi þjónusta, sérstaklega á landsbyggðinni, hefur verið undir hælnum á ráðamönnum í áranna rás og fékk ekki að taka þátt í góðærinu á nokkurn hátt. Stjórnendum var skipað að skera niður, spara og varla mátti veita nokkra þjónustu. Eftir bankahrunið hefur enn verið hert að þessari þjónustu og nú er málum þannig komið að sums staðar er ekki einu sinni verið að veita þá þjónustu sem bundin er í lög!

Á íslenskum öldrunarstofnunum er víðast hvar boðið upp á dvalarrými og hjúkrunarrými, auk dagþjálfunar fyrir þá eldri borgara sem enn búa heima. Á Húsavík þar sem ég þekki best til, er eitt dvalar- og hjúkrunarheimili, Hvammur, og hjúkrunardeild fyrir aldraða á Heilbrigðisstofnun Þingeyinga. Ráðuneyti félagsmála og þar með Árni Páll Árnason hafa með þennan málaflokk að gera og nú er stíft skorið niður. Í Hvammi á að skera niður um 5 dvalarrými án þess að hjúkrunarrými komi í staðinn. Þetta á að gera þrátt fyrir það að ráðuneytið hafi gefið það út að á þessu þjónustusvæði vanti hjúkrunarrými, og þrátt fyrir það að í Hvammi bíða 10 einstaklingar eftir því að komast úr dvalarrými í hjúkrunarrými! Fyrir þá sem ekki þekkja muninn á þessum tveimur tegundum rýma, þá greiðir ríkið meira fyrir hjúkrunarrými en dvalarrými og þeir sem bíða eftir að komast í hjúkrunarrými eru í raun að fá þá þjónustu sem þeir þurfa á dvalarrýmisgjaldi! Semsagt; ríkið græðir og stofnanirnar tapa og eru reknar með halla ár eftir ár! þetta er að sjálfsögðu óviðunandi en hvað á að gera?

Ég skrifaði bréf til allra þingmanna kjördæmisins og bað þá liðsinnis í þessari baráttu en enginn þeirra hefur enn látið svo lítið að svara bréfinu frá mér! Viljum við hafa þetta svona?

Ég segi NEI og óska eftir úrbótum!

Athugasemdir vegna skrifa Svans Sigurbjörnssonar læknis á www.eyjan.is

Já, nú er lag á Læk!

Gagnrýni á ætíð rétt á sér en hún skyldi þá vera uppbyggileg og sett fram af háttvísi. Gagnrýni = það að rýna til gagns......

Hvað varðar DETOX Jónínu Ben.:

Sjálf hef ég prófað það á eigin skinni og meltingarfærum með hinum besta árangri. Árangur af DETOXI er ekki endilega mældur í misstum kílógrömmum heldur einnig í bættri líðan og jafnvel minni lyfjanotkun. Það er mikill misskilningur að þeir sem hafa farið í DETOX séu eingöngu feitar, miðaldra konur. Konur eru reyndar í meirihluta en karlar eru svo sannarlega meðal viðskiptavina Jónínu! Og við erum svo sannarlega líka viðskiptavinir þeirra lækna sem við leitum til hverju sinni!

Það fettir enginn fingur út í það að við leitum til lækna við alls kyns kvillum og er það vel að mínu mati. Það, sem mér hins vegar finnst óeðlilegt í flestum þeim athugasemdum, sem settar eru fram hér að ofan, er dómharkan, vankunnáttan og vissan um að það sem hver og einn skrifar sé það eina rétta!

Ég vil benda á að ÖLL höfum við val!
Það þarf enginn að fara í DETOX hjá Jónínu Ben sem ekki vill en þeir sem það vilja gera ættu að fá að hafa þann vilja í friði. Að mínu mati geta aðrir ekki um það dæmt nema reyna sjálfir!

Ég var ein þeirra mörgu sem sagði við sjálfa mig og aðra að ég myndi aldrei fara í DETOX og talaði í besta falli neikvætt um það áður en ég kynnti mér hvernig það í raun gengur fyrir sig. Og viti menn! DETOX er allt öðruvísi en ég hélt! Ég er ánægð með að hafa brotið odd af oflæti mínu og prófað DETOX hjá Jónínu Ben.

Ég sá að e-r sem skrifaði athugasemd hér fyrir ofan nefndi Heilsustofnun NLFÍ sem betri kost. Eflaust er sá kostur betri fyrir einhverja og DETOX fyrir aðra en að mínu mati er það að fara í DETOX hvíld frá amstri hversdagsins, rétt eins og dvöl á Heilsustofnun, mataræðið er um margt líkt, boðið er upp á gönguferðir, leikfimi, fræðslu og nudd á báðum stöðum svo eitthvað hlýtur Jónína Ben að vera að gera rétt, eða hvað?

Það sem hins vegar skilur á milli er að í DETOXI er, auk alls annars, lögð töluverð áhersla á að fólk geri það sem það getur til að losa sig við lyf með breyttu mataræði og aukinni hreyfingu, en því var ekki þannig farið þegar ég var dvalargestur á Heilsustofnun, þó að þar væri bæði lögð áhersla á bætt mataræði og aukna hreyfingu.
Ég vil þó bæta því við að mín persónulega skoðun er sú, að einstaklingur sem af einhverjum ástæðum tekur lyf, ætti ekki að hætta að taka þau nema í samráði við sinn lækni.

Að lokum bið ég ykkur vel að lifa......

Með kveðju,

Hvers vegna er nemendum mismunað?

Ég á dóttur, sem nýlega fluttist til Reykjavíkur til að halda áfram námi í framhaldsskóla, námi sem hún gat ekki lokið í Framhaldsskólanum á Húsavík vegna þess að þar er ekki máladeild. Hún lét það ekki stoppa sig, heldur sótti um inngöngu í Menntaskólann við Hamrahlíð og fékk.  Dóttir mín leigir herbergi í borginni á 30.000 á mánuði. Allt í lagi með það......

Ég ætlaði að sækja um húsaleigubætur vegna þessa kostnaðar en kom þá að lokuðum dyrum! Hvers vegna???  Dóttir mín fær ekki húsaleigubætur vegna þess að hún býr ekki á nemendagörðum og leigir ekki heldur heila íbúð!!! Hvað er að í þessu blessaða þjóðfélagi okkar spyr ég????

Ekki veit ég hvers vegna þetta er svona en starfsmaður sá á skrifstofu sveitarfélagsins Norðurþings, sem sér um þessi mál, tjáði mér að svona væri þetta í lögunum!! Ég fór í framhaldinu og skoðaði lög um húsaleigubætur en í þeim stendur m.a. að húsaleigubótum sé ætlað að jafna aðstöðumun fólks!! En hvað er þetta þá?? Og jú, þar stendur að þeir einir fái húsaleigubætur sem búa á nemendagörðum eða leigja heila íbúð? Hvers vegna fá ekki allir nemendur á framhaldsskólastigi, sem þurfa að leigja sér húsnæði, húsaleigubætur?? 

Þeir nemendur sem stunda nám á Akureyri eða á Laugum og búa þar á nemendagörðum fá húsaleigubætur. Hvers á dóttir mín að gjalda og hvers vegna sitja ekki allir við sama borð hvað þetta varðar?????

Allir nemendur sem stunda nám fjarri lögheimili sínu fá jöfnunarstyrk. Hvers vegna má ekki sleppa honum hjá þeim sem fá húsaleigubætur??? Væri það ekki réttlæti ef það er réttlæti að sumir fái húsaleigubætur en aðrir ekki??? Ég bara spyr......

Ég vil skora á stjórnvöld að breyta þessu hið snarasta!!

 

Á að hugsa betur um fanga en aldraða?

Mér blöskraði þegar ég las þessa frétt á mbl.is! Hvers vegna þarf að fara sérstaklega vel um fanga? Er ekki allt í lagi að fangar þurfi að tvímenna í klefum? Mig langar í þessu samhengi til að minna á það að aldraðir Íslendingar sem búa á öldrunarstofnunum á Íslandi í dag, þurfa margir að tví-, þrí- eða fjórmenna í herbergjum sínum!!! Mér þykir það öllu alvarlegra en það að fangar búi við það að tvímenna í fangelsisklefum sínum. Auðvitað er það ekki til eftirbreytni að slíkt ástand skuli vera í landinu en því skal haldið til haga að fangar eru í fangelsum vegna þess að þeir hafa brotið af sér og þurfa að sitja af sér refsingu þess vegna. Þetta er þeirra val, ekki satt? Aldraðir einstaklingar, sem búa á öldrunarstofnunum eru þar vegna þess að þeir geta ekki annað, t.d. vegna sjúkdóma og hafa ekkert val!!!

Formaður Fangavarðafélags Íslands segir í fréttinni að einangrunarklefar séu notaðir til almennrar fangavistunar í dag og það valdi því að ekki sé hægt að hafa hættulega fanga í einangrun.......hvers vegna láta menn fanga þá ekki bara þrí- eða fjórmenna í venjulega klefa og nýta þá einangrunarklefana til þess sem þeir eru ætlaðir??? Þröngt mega sáttir sitja!!!

 Soffía Anna Steinarsdóttir

Alvarleg staða í fangelsum á Íslandi

Heilbrigðiskerfið að bregðast sjúklingum!!??

Það er gott að geta fylgst með fréttum. Ég horfi venjulega á kvöldfréttir beggja stöðva og í kvöld voru þeir Steingrímur J. Sigfússon og Sigmundur Davíð Gunnlaugsson hjá Þóru að ræða IceSave (ó)samkomulagið. Strax eftir orrahríð þeirra félaga birtist á skjánum kona að nafni Björk Andersen, kona sem berst af veikum mætti (og sennilega frekar af vilja en mætti) fyrir lífi sínu vegna krabbameins sem gefur henni einungis 3-5% líkur á því að lifa það af!. Þessi kona er komin á skuldaklafa vegna hækkandi lyfjaverðs, komugjalda á sjúkrastofnanir og fleira í þeim dúr, þannig að hún þarf ekki einungis að hafa áhyggjur af veikindum sínum, heldur líka þeim möguleika að eiga ekki fyrir mat! Það veldur því svo að hún getur ekki einbeitt sér að því að lifa því stutta lífi sem hún á mögulega ólifað með sínum nánustu og eiga einhver lífsgæði! Hvað er að gerast í íslensku samfélagi? Erum við virkilega orðin svo rotin að við sinnum ekki þeim sem virkilega þurfa á því að halda? Mér er nær að halda að svo sé og þykir það miður!!! 

Mér þykir það vera ljóst að ríkisstjórn og aðrir ráðamenn þjóðarinnar eru ráðalausir! Ég vil þó beina því til þeirra að láta það ráðleysi sitt ekki bitna á sjúklingum og öðrum þeim sem lítils mega sín!!

Björk; þú ert hetja!!